Naar een bouwcultuur van het genoeg

Dat energetische efficiëntie iets helemaal anders is dan sufficiëntie, heeft professor Griet Verbeeck aangetoond in recent onderzoek. Daaruit bleek dat nieuwe en vernieuwde gebouwen heel efficiënt kunnen zijn, maar qua absoluut energieverbruik ondermaats scoren. In deze inleiding toont zij aan hoe we vanuit een sufficiënte visie de operationele en materiaalgebonden voetafdruk van onze gebouwen drastisch kunnen verlagen.

In haar openingssessie schetst journalist en auteur Tine Hens, onze keynotespreker, het potentieel van sufficiëntie als ontwerpfilosofie, met oog voor de planetaire grenzen en de eindigheid van grondstoffen. Tine werkte nauw samen met architectuur- en onderzoekspraktijk RE-ST voor de publicatie Zwerfruimte.

Architectuurbureau RE-ST zal met praktijkvoorbeelden illustreren hoe zij ingrijpende renovaties en projecten aanpakken vanuit een sufficiënte visie.

Ingenieur Martijn Vyncke (Bureau Bouwtechniek) is expert in sufficiënt ontwerpen en bioklimatische architectuur. Met sprekende cases toont hij aan hoe passieve bouwpraktijken en eeuwenoude inzichten inspiratie kunnen bieden voor een klimaatrobuuste architectuur.

De gebouwde omgeving moet haar klimaatimpact drastisch verminderen en tegelijkertijd aangename en gezonde binnenruimtes bieden. Vooral in Westerse en geïndustrialiseerde landen wordt veel energie en middelen besteed aan strak gecontroleerde thermische omgevingen, vaak met dezelfde doeltemperatuur het hele jaar door. Met deze presentatie toont professor Hannah Pallubinsky van Maastricht University hoe het toestaan van meer thermische variatie binnenshuis kostbare grondstoffen bespaart, de CO2-impact van gebouwen verlaagt én fysiologische en psychologische aanpassing bij mensen stimuleert.

Vorselaar is een gemeente met een toekomstgerichte visie op ruimte. Als “Ambassadeur Blauwgroen” ontwikkelde het bestuur een gebiedsdekkende visie waarin de verbinding wordt gemaakt tussen ruimtelijke ordening, regeneratief denken, collectief wonen, energie, zorg, publieke functies en architectuur. Op basis van een geïntegreerd dorpsplan en voorafgaand strategisch ontwerpend onderzoek werd gekozen voor niet-bouwen. Zo wordt de nieuwe bibliotheek geen nieuw gebouw, maar wordt ze in een oud kloostergebouw ondergebracht. Deze beleidskeuze past binnen een bredere visie op een klooster- en schooldomein van meer dan 8 hectare groot en wordt gedragen door een breed consortium van organisaties (scholen, stichtingen, kerkfabriek en woonmaatschappij) die zich samen inzetten voor de belangen van de gemeenschap.

Architect en UAntwerpen docent Maarten Lambrechts demonstreert met de renovatie van de Greenpeace kantoren hoe een lowtechbenadering een hefboom kan zijn om de verborgen milieu-impact van gebouwen te verlagen.