Opleidingenreeks: Materiaalkeuze voor bouwen met een positieve impact

De eerste module biedt je een algemene introductie op de reeks en de thema’s die we behandelen. Je krijgt een overzicht van de impact die bouwmaterialen hebben op de gezondheid, de lokale economie, het milieu en de natuur. Ook kom je meer te weten over de verschilpunten tussen de materiaalsoorten (circulair, biobased, natuurlijk, hernieuwbaar, composteerbaar, demonteerbaar en recycleerbaar).

In de namiddag komt Kjell Keymolen van Karibu Architecture aan het woord om mee te geven hoe zij die verschillende materialen implementeren in hun praktijk en welke concrete impact ze hebben. Daarnaast gaat Joris Matthé, projectcoördinator van Biobased Boeren, dieper in op de samenwerkingsmogelijkheden tussen de bouwsector en andere economische sectoren zoals de landbouw. Tot slot krijg je de mogelijkheid om de revolutionaire demowoning The Exploded View te bezoeken op het terrein van Kamp C.

Het programma

• 9u: Ontvangst
• 9u-30-10u15: Introductie
• 10u15-11u00: Algemene introductie van de opleiding
  > De link tussen materialen op de impact van de bouwsector in het geheel
  > De opbouw van de opleiding
• 11u00-11u15: Koffiepauze
• 11u15-12u30: Overzicht van de definities:
  > Hergebruik, circulair, recyclage, demonteerbaar, biobased, natuurlijk, composteerbaar
  > Gezondheid, lokale economie, milieu, natuur, sociaal verantwoord
  > Toekomstige evoluties
• 12u30-13u30: Lunchpauze
• 13u30-14u30: Een architect aan het woord: praktijkcases van de verschillende materialen en hun impact
• 14u30-15u30: Bouwsector en landbouwsector slaan de handen in elkaar voor materialen met een positieve impact
• 15u30-15u45: Koffiepauze
• 15u45-16u45: Bezoek aan The Exploded View

Sprekers

• Yara Helsen (VIBE)
• Jolien Paeleman (Pixii)
• Kjell Keymolen (Karibu)
• Joris Matthé (Rurant vzw)
• Tuur Vandeweyer (landbouwadviseur)

Datum en locatie

• Donderdag 28 september 2023, van 9u30 tot 16u45
• Kamp C, Britselaan 20, 2260 Westerlo
• Carpoolen? Klik hier.

Deze module focust op het hergebruik van bouwmaterialen. Hergebruik is namelijk een belangrijke factor om de invoer van nieuwe materialen te beperken en zo de vervuilende impact van de bouwsector te verlagen. Zo geef je kwaliteitsvolle materialen een tweede leven en krijgt je project meer identiteit. Binnen het circulaire gedachtegoed is de recuperatie van materialen een belangrijke pijler.

In de voormiddag focussen we op de basiseigenschappen van hergebruik, de verschilpunten met recyclage en de positieve impact die hergebruik heeft op de gezondheid, de lokale economie, sociale tewerkstelling en de natuur. Ook komt Lisa Damen van VITO iets meer vertellen over hoe je met hergebruikte materialen een lagere milieu-impact kan hebben. In de namiddag kom je tijdens de lezing van architecte Nathalie De Leeuw te weten hoe je concreet aan de slag gaat met hergebruikte materialen, met welke technische aspecten en reguleringen je rekening houdt en wat de aandachtspunten zijn in gebouwen. Tot slot krijg je een rondleiding in de Impact Factory als concrete case van een hergebruikt gebouw.

Het programma:

• 9u: Ontvangst
• 9u30-10u15: Introductie
• 10u15-11u00: Impact van hergebruik op gezondheid, lokale economie, sociale tewerkstelling en natuur
• 11u00-11u15: Koffiepauze
• 11u15-12u30: Milieu-impact verlagen door hergebruik van materialen
• 12u30-13u30: Lunchpauze
• 13u30-15u00: Aan de slag met hergebruikte materialen: technische aspecten en aandachtspunten in gebouwen
• 15u00-15u30: Conclusie met terugkoppeling naar de bouwsector
• 15u30-15u45: Koffiepauze
• 15u45-16u45: Bezoek aan de Impact Factory in Mechelen

Sprekers

• Yara Helsen (VIBE)
• Jolien Paeleman (Pixii)
• Lisa Damen (VITO)
• Nathalie De Leeuw (architect)

Datum en locatie

• Donderdag 5 oktober 2023, 9u30-16u45
• Impact Factory, Kardinaal Mercierplein 1, 2800 Mechelen
  > 8 minuten wandelen vanaf Mechelen station
  > Carpoolen? Klik hier.

In de transitie naar een bouwsector met een positieve impact op de planeet en de samenleving is het materiaalgebruik een belangrijk aandachtspunt. Er is een pak potentieel aanwezig voor een ambitieuzere en duurzamere aanpak. Samen met demonteerbare alternatieven bieden hergebruikte, biobased en natuurlijke bouwmaterialen een oplossing voor de problemen waar conventionele bouwmaterialen mee kampen.

In de derde module van het opleidingstraject “Materiaalkeuze voor bouwen met een positieve impact” (link naar trajectpagina) kijken we naar hout en andere biobased bouwmaterialen. Het potentieel van biobased materialen is vanuit milieutechnisch en economisch perspectief groot. Deze materialen zijn afkomstig uit biomassa, uit de de levende natuur zoals planten, bomen en reststromen uit de landbouw of veeteelt. Ze kunnen fysisch, chemisch of biologisch behandeld zijn om te gebruiken als bouwmateriaal. Hout is daarbij één van de meest voorkomende biobased materialen dat gebruikt wordt in de bouwsector.

In het ochtendgedeelte van deze module focussen we op de eigenschappen van biobased materialen, de toepassingen en de innovaties op de markt. Nadien gaan we dieper in op de milieu-impact van biobased bouwmaterialen. In het namiddaggedeelte kom je te weten hoe je concreet aan de slag gaat met hout en wat o.a. de belangrijkste technische aspecten en reguleringen zijn. Je leert wat de belangrijkste aandachtspunten zijn in gebouwen en wat de impact van hout is op de bouwsector. Tot slot krijg je in Mundo-A in Antwerpen waar hout en andere biobased materialen werden toegepast.

Het programma:

• 9u: Ontvangst
• 9u30-10u15: introductie
• 10u15-11u15: Definitie en overzicht van biobased materialen
• 11u15-11u30: Koffiepauze
• 11u30-12u30: Milieu-impact van biobased bouwmaterialen aan de hand van LCA-analyses
• 12u30-13u30: Lunch
• 13u30-15u00: Aan de slag met hout: technische aspecten en aandachtspunten in gebouwen
• 15u00-15u30: Conclusie met terugkoppeling naar de bouwsector
• 15u30-15u45: Koffiepauze
• 15u45-16u45: Bezoek aan Mundo-A in Antwerpen

Sprekers

• Yara Helsen (VIBE)
• Jolien Paeleman (Pixii)
• Liselotte De Ligne (UGent)
• Marijke Steeman (UGent)
• Stijn Van den Broecke (EA+ studie- en architectenbureau)

Datum en locatie

• Maandag 9 oktober 2023, 9u30-16u45
• Mundo-A, Turnhoutsebaan 139 A, 2140 Antwerpen
  > Mundo-A bevindt zich op een kwartiertje wandelen van station Antwerpen Centraal. Je kan aan het station ook tram 24 nemen richting Silsburg (5 minuten).
  > Kom je met de wagen? Mundo-A heeft geen eigen parkeervoorzieningen. Parkeren kan in de omliggende straten (betalend) of op Het Laar, een pleintje om de hoek (betalend).
  > Carpoolen? Klik hier.

De vierde module focust op bouwen met natuurlijke materialen. Natuurlijke materialen worden gewonnen uit plantaardige of minerale oorsprong en worden weinig bewerkt tot bouwmateriaal. Ze zijn hernieuwbaar en groeien bij tijdens de levensduur van gebouwen. Deze duurzame materialen hebben goede akoestische en thermische eigenschappen, ze stimuleren de lokale economie en ze hebben door hun tijdloze, unieke karakter een esthetische meerwaarde. Natuurlijke materialen bevatten minder schadelijke toxische stoffen en hebben ze een lagere CO2-uitstoot dan conventionele bouwmaterialen. Enkele voorbeelden van deze materialen zijn stro, leem, hennep of gras.

In het ochtendgedeelte van deze module focussen we op de basiseigenschappen van natuurlijke materialen en de toepassingen waartoe deze materialen zich lenen. Ook de positieve impact komt aan bod. Je leert hoe je natuurlijke materialen veilig terugbrengt in de natuur en waarmee je rekening dient te houden.

In het namiddaggedeelte ontdek je hoe je concreet aan de slag gaat met natuurlijke materialen en met welke technische aspecten en reguleringen je rekening moet houden. In dit luik komen ook de belangrijkste aandachtspunten in gebouwen aan bod. Tot slot krijg je een rondleiding in de Broeikas in Boutersem.

Het programma

• 9u: Ontvangst
• 9u30-10u15: Introductie
• 10u15-11u15: Definitie en overzicht van natuurlijke materialen
• 11u15-11u30: Koffiepauze
• 11u30-12u30: De natuurlijke kringloop van materialen: waarmee rekening houden? Hoe materialen terugbrengen in de natuur?
• 12u30-13u30: Lunchpauze
• 13u30-15u00: Aan de slag met natuurlijke materialen: technische aspecten en aandachtspunten in gebouwen
• 15u00-15u30: Conclusie met terugkoppeling naar de bouwsector
• 15u30-15u45: Koffiepauze
• 15u45-16u45: Rondleiding in De Broeikas

Sprekers

• Yara Helsen (VIBE)
• Jolien Paeleman (Pixii)
• Hilde Vanwildemeersch (Woonder)
• Bruno Deraedt (BAST architects & engineers)

Datum en locatie

• Donderdag 19 oktober 2023, 9u30-16u45
• De Broeikas, Klein-Heidestraat 28E, 3370 Boutersem
  De Broeikas is gelegen in een rustige straat in een landelijk dorp. Om mobiliteitsoverlast voor de buren van de Broeikas te beperken wordt gevraagd om je te parkeren op de carpoolparking (Waversesteenweg) aan de afrit van de snelweg. Van daaruit is het ongeveer 10 minuten stappen.
  > Carpoolen? Klik hier.

De vijfde module focust op demonteerbare bouwmaterialen. Demonteerbare bouwmaterialen kan je hergebruiken in andere bouwprojecten. Door deze bouwelementen en -materialen opnieuw in te zetten, verleng je de levensduur van het materiaal en verminder je de hoeveelheid afval op bouwwerven. Daarnaast bieden demonteerbare bouwmaterialen flexibiliteit in het ontwerp en de indeling van het gebouw. Door hun makkelijke demontage kunnen gebouwen aangepast worden aan veranderende noden en eisen. Stuk voor stuk belangrijke eigenschappen binnen de transitie naar een circulaire bouweconomie.

In het ochtendgedeelte van deze module focussen we op de belangrijkste eigenschappen van demonteerbaar bouwen. Je komt te weten wat het concreet inhoudt en wat de belangrijkste do’s en don’ts zijn. Ook de positieve impact van demonteerbare bouwmaterialen op het vlak van gezondheid, lokale economie, sociale tewerkstelling, natuur en milieu komt aan bod.

In het namiddaggedeelte ga je dieper in op prefab bouwelementen in een demonteerbare opbouw bij nieuwbouw- en renovatieprojecten. Ook de toepassing van hergebruikte, lokale en natuurlijke materialen in prefab bouwelementen behandelen we in dit luik. Tot slot krijg je meer uitleg over de tool ‘Circulair Gebouwd’ (of ‘Circular Built’) en krijg je een rondleiding in het CBCI Living Lab van de KU Leuven.

Het programma

• 9u: Ontvangst
• 9u30-10u15: Introductie
• 10u15-11u00: Definitie en toepassingen van demonteerbaar bouwen
• 11u00-11u15: Koffiepauze
• 11u15-12u30: Impact van demonteerbare materialen op gezondheid, lokale economie, sociale tewerkstelling, milieu en natuur
• 12u30-13u30: Lunchpauze
• 13u30-14u30: Laagdrempelig demonteerbaar bouwen bij nieuwbouw- en renovatieprojecten: technische aspecten en aandachtspunten
• 14u30-15u30: Conclusie
  > Hergebruikte/lokale/natuurlijke materialen toegepast in prefab bouwelementen
  > De impact van demonteerbaar bouwen op de bouwsector
• 15u30-15u45: Koffiepauze
• 15u45-16u45: Informatie over tool ‘Circulair Gebouwd’ en bezoek aan CBCI Living Lab KU Leuven (Engels)

Sprekers

• Yara Helsen (VIBE)
• Jolien Paeleman (Pixii)
• Chiara Piccardo (KU Leuven)
• Nikolaas Martens (Martens Van Caimere Architecten)
• Nikolaj De Meulder (rofu)

Datum en locatie

• Donderdag 26 oktober 2023, 9u30-16u45
• KU Leuven - Campus Rabot, Gebroeders de Smetstraat 1, 9000 Gent
  > Carpoolen? Klik hier.

De laatste module focust op de evaluatiecriteria en de labels van bouwmaterialen en de tools om de milieu-impact te berekenen. In de veelheid aan definities, labels, tools en certificaten is het belangrijk om doordachte keuzes te maken. De laatste module van het opleidingstraject gaat dieper in op deze thematiek en knelpunten. Drie getuigenissen uit het werkveld geven je de aandachtspunten mee bij het maken van keuzes.

In het ochtendgedeelte van deze module focussen we op de evaluatie en de labels van bouwmaterialen. Je krijgt ook een stoomcursus in de tools die je kan gebruiken om de (milieu-)impact van materialen te berekenen. Ook krijg je een rondleiding bij Eurabo en geven ze tips mee over het kiezen van materialen.

In het namiddaggedeelte krijg je twee getuigenissen uit het werkveld: bij BE Factory en bij de Noordboom. Zo kom je te weten welke keuzes andere bouwprofessionals maakten en hoe ze deze maakten.

Het programma

• 9u: Ontvangst
• 9u30-10u15: Introductie
• 10u15-11u15: Evaluatie, labels en tools
• 11u15-11u30: Koffiepauze
• 11u30-12u30: Plaatsbezoek Eurabo: materialen kiezen
• 12u30-14u00: Lunchpauze
• 14u00-15u00: Plaatsbezoek Be Factory: info over gebruikte materialen en de gemaakte keuzes
• 15u00-15u30: Koffiepauze en verplaatsing
• 15u30-16u30: Plaatsbezoek De Noordboom: info over gebruikte materialen en de gemaakte keuzes

Sprekers

• Yara Helsen (VIBE)
• Jolien Paeleman (Pixii)
• Isabelle Dossche (Be Factory)
• Peter Suys (Eurabo)
• Stefan Boonaert (De Noordboom)

Datum en locatie

• Donderdag 9 november 2023, 9u30-16u45
• Eurabo: Pont West 112, Ronse
  > Deze locatie ligt op 24 minuten wandelen vanaf het station van Ronse
  > We verplaatsen ons tijdens de middag samen naar BE Factory.
  > Carpoolen? Klik hier.